Seksuologie

Soms kunnen seksuele problemen te maken hebben met ziekte, lichamelijke beperkingen, psychische klachten of de behandeling ervan. Mensen met een chronische ziekte, bijvoorbeeld nier-dialysepatiënten en patiënten met diabetes, maar ook mensen met kanker, hart- en vaatziekten, reuma of parkinsonpatiënten kunnen problemen hebben op seksueel gebied. Klachten als vermoeidheid, pijn en jeuk kunnen invloed hebben op seksualiteit.

Maar ook andere veranderingen die een ziekte met zich meebrengt kunnen een rol spelen in de beleving van seksualiteit. Denk bijvoorbeeld aan brandwonden, het krijgen van insulten, het hebben van een tremor, blaas, maag- en darmproblemen (stoma).  Ook kan het dragen van kunstmatige hulpmiddelen zoals een katheter of een medicijnpomp seksualiteit negatief beïnvloeden. Medische behandelingen kunnen het seksueel functioneren belemmeren, zoals een operatie of bestraling in het genitale gebied of chemotherapie. Van een aantal medicijnen is bekend dat ze invloed hebben op de seksualiteit.

Ook kunnen psychologische factoren een rol spelen bij het ontstaan, of het in stand houden van seksuele klachten. Door ziekte kunnen mensen soms problemen krijgen met hun zelfbeeld. De manier waarop we tegen ons lichaam aankijken, heeft ook invloed op seksualiteit. Gevoelens van angst, depressie en woede kunnen de zin in vrijen wegnemen. Daarnaast kunnen relationele problemen een rol spelen bij seksuele problematiek. Mensen met seksueel traumatische ervaringen of incestslachtoffers hebben vaak last van problemen met intimiteit. Ten slotte kunnen patiënten met genderdysforie hulpvragen hebben op psychologisch en seksuologisch gebied.

Veel voorkomende seksuele klachten bij mannen zijn:

• Erectieproblemen
• Geen orgasme kunnen krijgen of te snel klaarkomen
• Minder zin of tegenzin om te vrijen
• Pijn

Veel voorkomende seksuele klachten bij vrouwen zijn:

• Minder zin of tegenzin om te vrijen
• Problemen met de opwinding
• Geen orgasme kunnen krijgen
• Pijn bij het vrijen
• Geen gemeenschap kunnen hebben (vaginisme)

Patiënten kunnen verwezen worden naar de polikliniek door de huisarts of medisch specialist. Op basis van de inschatting van de verwijzer kan een patiënt verwezen worden voor een intakegesprek bij de gynaecoloog, de uroloog of de psycholoog/seksuoloog. Als u verwezen bent, kunt u zelf contact opnemen voor een afspraak. U mag zelf beslissen of u bij het eerste gesprek alleen of samen met uw partner komt.

Om een goed beeld te krijgen van uw klachten, zal er altijd eerst een diagnostisch onderzoek gedaan worden.

Als u verwezen bent naar de gynaecoloog wordt er mogelijk een lichamelijk onderzoek gedaan. Verder wordt er gekeken naar uw somatische (ziekte) voorgeschiedenis.  Wanneer u verwezen bent naar de uroloog geldt ook dat u mogelijk een lichamelijk onderzoek krijgt en dat er wordt gekeken naar uw somatische (ziekte) voorgeschiedenis.

Ten slotte kunt u verwezen zijn naar de psycholoog/seksuoloog. Tijdens een of meerdere intakegesprekken zullen we uw klacht verhelderen op basis van seksuologische en psychosociale diagnostiek. Dat betekent dat naast vragen over de seksuele aspecten van uw klacht ook aandacht uitgaat naar uw leefsituatie, relatie, persoonlijkheid, opvoeding, en over uw (seksuele) voorgeschiedenis.
Het kan voorkomen dat een combinatie aan factoren een rol speelt. In dat geval zal de klacht worden besproken in het multidisciplinair team.

Na afloop van het diagnostisch onderzoek wordt met u besproken of er een behandeling bestaat voor uw klachten. U krijgt dan een behandeladvies en we leggen uit wat u kunt verwachten. Bij een behandeling bij de gynaecoloog kunt u bijvoorbeeld denken aan medicatie. In sommige gevallen kan er een ingreep worden uitgevoerd. Een behandeling bij de uroloog kan ook bestaan uit medicatie of medische interventies.

Een psychologische-seksuologische behandeling is een specifieke vorm van gesprekstherapie.

Een belangrijk onderdeel hiervan is psycho-educatie. Dit houdt in dat de psycholoog/seksuoloog u informatie geeft over lichamelijke, psychologische, en relationele aspecten van seksualiteit. Verder wordt er tijdens de therapiesessies op zoek gegaan naar psychologische factoren die een negatieve invloed kunnen hebben op seksueel functioneren. Dat kunnen nare ervaringen uit het verleden zijn, maar ook factoren die te maken hebben met opvoeding. Hoe je hebt leren denken over seksualiteit heeft invloed op je seksueel functioneren. Ook angst kan een nadelige invloed hebben. We zien bijvoorbeeld regelmatig vrouwen die angst hebben voor pijn bij het vrijen, of mannen die bang zijn hun erectie te verliezen. Therapie kan dan gericht zijn op negatieve of remmende gedachten en emoties. Er kunnen individuele oefeningen of opdrachten voor partners meegegeven worden voor thuis. Binnen de partnerrelatie kunnen we daarbij aandacht uit laten gaan naar het verbeteren van communicatievaardigheden. Soms liggen er andere psychologische factoren ten grondslag aan een seksueel probleem, denk bijvoorbeeld aan problemen met seksuele voorkeur (homoseksualiteit) of genderidentiteit (het gevoel dat je geslachtsidentiteit niet overeenkomt met hoe je je daadwerkelijk voelt), depressie of een doorgemaakt seksueel trauma. Ook in dat geval zoeken we samen met u naar een passende behandeling.
Een behandeling kan dus ofwel medisch, ofwel psychologisch georiënteerd zijn. Een combinatie is ook mogelijk, namelijk als uit de diagnostiek gebleken is dat meerdere factoren een rol spelen bij het ontstaan of instandhouden van uw seksuele klacht. In dat geval bespreken we in ons multidisciplinair overleg hoe we de behandeling het beste kunnen aanpakken.

Het multidisciplinair team staat voor de samenwerking tussen de reeds genoemde specialisten, namelijk de gynaecoloog, de uroloog en een aantal psychologen/seksuologen. Binnen dit samenwerkingsverband zijn alle teamleden betrokken bij de behandeling. Ieder teamlid heeft ervaring met het behandelen van mensen met seksuele problemen en samen besteden we aandacht aan zowel de lichamelijke als de psychische aspecten van uw klacht.