Annelieke de Jong

‘Als het levenseinde nadert op de Intensive Care’

Patiënten die op de Intensive Care (IC) worden opgenomen zijn ernstig ziek, hebben een ernstig ongeval gehad of worden na een grote operatie uit voorzorg op de IC opgenomen. Vitale lichaamsfuncties, zoals bloedsomloop en ademhaling, worden intensief bewaakt of zelfs overgenomen. Als de situatie dermate ernstig is, dat er geen hoop meer is op herstel, is een goede begeleiding van de patiënt en familie op weg naar het levenseinde belangrijk. Annelieke de Jong is ic-verpleegkundige en legt uit wat dit inhoudt.

Annelieke: ‘Als het levenseinde nadert op de IC is de patiënt vaak niet meer bij bewustzijn. De familie heeft de regie en kan aangeven wat ze graag willen in het kader van stervensbegeleiding. Dit alles binnen de regels en mogelijkheden die er zijn op de IC. Als er behoefte is aan een geestelijk verzorger dan regelen we dat. Deze biedt een luisterend oor en kan, indien gewenst, de ziekenzalving toedienen. De geestelijk verzorger kan ook patiënten en familie begeleiden van andere culturen die hun eigen rituelen willen uitvoeren. Mijn taak is het om de familie, waar ik maar kan, te steunen en uitleg te geven over wat ze kunnen verwachten. Het belangrijkste is dat ze goed geïnformeerd zijn over waarom beslissingen worden genomen, bijvoorbeeld waarom een behandeling bij hun naaste wordt gestaakt. Daarna begint de fase van afscheid nemen waarbij ik stimuleer om te blijven praten met de patiënt. Je weet nooit wat die nog hoort. Samen met de arts zorg ik dat de stervende comfortabel ligt en zo min mogelijk last heeft van benauwdheid en/of pijn. Kinderen zijn welkom op de IC. Ik laat aan de ouders over of zij hiervoor kiezen. Zij kennen hun kind immers het beste en kunnen hun helpen om met de situatie om te gaan.’

Als de patiënt is overleden stelt een arts de dood vast. In Zuyderland wordt na overlijden en soms al voor overlijden, altijd gevraagd of de overledene orgaandonor is. Indien dit het geval is dan wordt het lichaam naar de operatiekamer gebracht. Indien er geen sprake is van donorschap, wordt de overledene verzorgd en verschoond. Ook worden slangen en infuusnaalden verwijderd. De familie die in een andere ruimte zit, kan daarna weer bij de overledene om in alle rust afscheid te nemen. ‘Als de arts een obductie wil laten doen om te ontdekken wat er precies aan de hand was bij de patiënt, is dat mogelijk als de familie hier toestemming voor geeft. Is dat het geval, dan wordt het lichaam naar de Pathologie gebracht.’

’12 jaar geleden begon ik als leerling op de IC. Een van onze patiënten, een meisje van 16 jaar, was stervende. Haar moeder ging bij haar op bed liggen en hield haar in haar armen. Ik zelf was ook nog jong en realiseerde me dat het meisje afscheid moest nemen van een heel leven dat nog voor haar lag. Zoiets raakt diep en ik ben dankbaar dat ik er op zo’n intiem moment bij mocht zijn.’

‘Stervensbegeleiding is een bijzonder onderdeel van mijn beroep. Er is altijd verdriet in de ruimte als een patiënt sterft. Toch voelt het overlijden van jonge mensen anders aan. Het verdriet is heftiger. Zeker als het een vader of moeder betreft van een gezin met jonge kinderen. Dat zijn ervaringen die extra raken. Me laten raken is goed, want als dat niet meer gebeurd, ben ik niet meer geschikt voor dit beroep.’